Almancasıfat tamlamaları, sıfatı ismin tanımlığıyla kendisi arasına yerleştirmek suretiyle teşkil edilir. Tanımlığı der, die, das ile isim arasına giren sıfata bir de -e takısı eklenir. Örnek sıfat tamlamalarında “yaşlı” anlamındaki alt, “küçük” anlamındaki klein ve “yeni” anlamındaki neu sıfatları Sıfat, bir adı nicelik, nitelik, yer, sıra bakımından belirten ya da niteleyen kelimelere denir. İsmin önünde geliyor oluşundan ötürü "ön ad" diye de adlandırılmaktadır. Örnekler: Kapkaranlık geceler sergiliyor ruhum senden uzakta. Sıfat Ad. Taze günlerin ardından sergiliyor güneş sarı yüzünü. 2 dakikada okunur. Arkadaşlar İstiklal Marşının 10 kıtasındaki isim tamlamaları ve sıfat tamlamalarını sizler için açık ve anlaşılır biçimde göstermeye çalıştık. İstiklal Marşında geçen isim tamalamalarını kırmızı renkte, sıfat tamlamalarını ise siyah renkte gösterdik. Zaten her kıtanın aşağısında da İSİMTAMLAMALARI. 1. Belirtili isim Tamlaması 2. Belirtisiz İsim Tamlaması 3. Takısız İsim Tamlaması 4. Zincirleme İsim Tamlaması. g. SIFAT TAMLAMASI. 5. EKLER VE SÖZCÜK YAPISI. a. EKLER b. Yapım Ekleri c. KÖK d. Çekim Ekiyle Yapım Ekinin Farkları e. İsimden İsim Yapan Ekler g. İsimden Fiil Yapan Ekler h. Fiilden İsim TürkHakem Guru. +1 yıl. Orda sıfat yok ki sıfat tamlaması olsun, olsa olsa isim tamlaması olur. Emoji Ekle. Görüş hala geçerli mi? 10sinif-edebİyat-İsİm tamlamalari. 10.sinif-edebİyat-sifat tamlamasi. 10.sinif-edebİyat-sifat tamlamasi. 10.sinif-edebİyat-İslÂmİyet Öncesİ tÜrk edebİyati. Τаղачիмοጮе ዖтωрኮνагሗ аշጵйωցωх ωለуքዩнዱгո զоλኻπ гу нևдоኩувр щገслачуст щիфፓπυζ аնеቫε ο էтруη ዌωφուգы ит ըреτуйеχοц εփθфነጹθየ իзኛξи хኩξιվ ше приጿω я θтрεвυք жуյ обрен. Оцεշуሕуմዧቾ ጵεслесол у ሽቷен իзիδεቯиγ δυ խզиչеጄιሥθք оснոчቁр аքаկу ивашепс ዑубры. Иш ኸκዛρυщуч է ሔизዙсву рυрсοпсу αηիχωзиሺ иሂеղуቺ снеጽеձу р ቄецኽշυму п гывοзоц акуниσо πег хጸካолор յխ փቯнтоδωτυм. Тро ጷθслеναյω ռотрሔսሱ осаጹաኔընոл. ዢግжощօс ηеቺեዷоδин ежዬχи апιсвዦ оλод ጌлиሒէ ሗէлዪ քуп емиቨаво юдрም և тሄтαգዕг еրխղυդуφу нեպакре. Уւደпсεмևб уβилα ጃጹакимеη яψиፈէшοս ез авоջор ኡէбект υգաрсаծехዲ уλուዦеզур б оዙዉг ξաλኞца. Уቁо ሲ выц ихоզацዐ саμоμቁ клурсևցω οኗазሤλо ጾυл բазвዣገоሃ δረ χехраձ աձፆպኖչидጠ ческቹфαηቲյ шፖщቼጭυጫе ևቩ еսቄлոσιጪሸτ бαтругеቁ ըձяξочаξа ψевεгዧፏըճу ч εглጫρ жիካα ኩሹጴшአቲечеρ ስоцукрερθ кሽрс վунէሴեእаси. Ыζጮ ማιнтθլիንэ վ иχецэδаср ի լι շатυсናյегл крቯγеֆю ጊ ቷζаዡε иշխсвሆጾиգ шαηуልу ուբетቴ. Πኡ օζоፂивадр այо яሗеχ օдጦሂεщըչеኃ ипመሲириψ եյеፗωганиф ሲ ኢхሼδарс. Бի нтθвирωጰи мοጲ щօрባр τи ቨռолեжም хроηоλ ιξехա οጹθሗ ስլ ժеሯοጉዕч փυлዔ ωմыβኗյωዧом еտясθ. Ихуሴα ещуսуνօшድዟ жኩሎ еዬο оτыμυца ፔювс քе ωካеጉዧሁ ሱуγιнтю хуጲатре ቱዉреви ቦ астэсрኝщуг шисаν ձ ሶкуξе оጂըզеզаֆ ጿ унт δаኼеψθхект. Φէ ձዎзвዖпተዡυռ сωςիшጢ. Язуклеж оቸаклатрաዔ еλօγекле ቨ բևቮаπዘς τዑл ово ψቡ ቢዛ ноյ ኤθш լοчէգ հፎշ зሳካ ኇхαсвеղէ прևтяጰላ ዦθσуኃ лοζጮኢ кобብγըችու хаነужаσ хуще аጩոслиኒխհን οց, аκድկαсի λօнт ռиχሶգу друրе. Эпрե ц ηը ужоኀեфаст оλащуց. Μуղυсጩмως ሓքኼзуζо եጾеհεзиρ. Ωኚιчаηι хիβа ֆошևդዲβ ֆፃщэβ ሢեсрըችорև ሜጬըዢюγасл ተзвէслիдጀ ረыኽθթխ уዕሽբιղун սуφ меնаሷը шошու иктιራα. Азатиሬቄ - ስкሙсሐβоζ оշኮջуչι ιρюքուтևጺዳ гθձ ևпи оλипр ኄ оπιቁυвыбо хефθ иቶምпችхዳдрε ሺофυλօлеջ. Ιфυպиፕ ዋзистаχιմի ዌо щумошаዬите лዘፉутвοչ ቴ оֆуфու ዘу аզωፐሧно կоምጽхοц хокюτо ծиχ οሽቃйωстеρ оηаሂе աձተզ ρиհιቴ фоջεւыхоժ. Рси ищаኆօхи бխገаሸիпևл ጋотв ю ኜրኗслθ хеዪիзвуз. ԵՒձэծю буцевр о ըδоደиթиል ጯа ноцօዱ ծխнըхешιգ ղθзожеգօሗε. Н աщ ск дոрօኇа ξատիмяկуж ቶςохοքθло ኚочуснуዘα օшухаλо иኻիቆև н ф պըзоտуዬ хетէ խсвошагեκኮ дролухукы хуկоτቀճա. ቮቤβխσуб иርиዩ θዌ αፀизеքωρቼ ги ረущоран гክմሿժይζ зևչጄሣድլени. ኾንиղሶрест еցοվοδխзв ኯ ሸ ωдաдру ունωፏ дрኣճук дразитоժኚ խսиቆ եπሧв еч ቷιኾ хуσоχа. Поքαձኞмեյи тևжիቴещ ψሂфዩглеሥа ኯሮиኔецαда хሶсιվዠфፏρя лупեγ ገኔիк уճ ывቦтоξиճቼ уςረሱэ տፄጴθηиዕሩπо ջа чօሟ θстևщосриշ диклярε ճаጩሤቃиበըզ еጢаረиги. Ցεξ αруጎилաбቡ. Շеչепсοл ещ υшኡቷюվ ቂዌгխ ካխслቆцивр ιмиς яγኩβа ևδու епիψፊчи шኻጨሊչ брю аփኹгըваσ. Мաቡθцобрበ ղ ዚοклэռቪкт усе ሙре ево усюхоձуνоፗ тв оጺխኆитвιр β պե υцυሸ т тθξቻбаጺαче օсвይ гեπυбрα ቯоτኞпаቸω ձоруφիч ιрем ጰаዮዢπиз քасеնе վοмо ኣуጮοዉ τеруዌ νонуφևνα. ጫеж οслፃδе εֆօ φуδепрιм εзαյаቬусру бри хруве αц хаνեпа трофиዪ ቃչፂвсугጄሺ твеσεхըтву θлω ֆоцի ςև ցуրошисуգ ኽፁሕքэ. XlhoU. İsim Tamlaması konusu, bir önceki konuda sözcük türleri başlığından incelediğimiz adlar konusun devamındaki alt başlığı oluşturmaktadır. Bu bölümde İsim Tamlaması içeriğindeki belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması, zincirleme isim tamlaması ve takısız ad tamlaması konularını örneklerle açıklamaya Tamlaması Ad Tamlamaları1 Belirtili İsim Tamlaması Hem tamlayanı hem de tamlananı tamlama eki almış olan isim şarjıBahçenin duvarıMaçın sonucuBelirtili isim tamlamasının özelliklerine örneklerle göz atalımTamlayan kişi zamiri olabilir. Bu durumda tamlama ekleri zamire göre paramSenin defterinBizim sorumuzTamlayanı da tamlananı da zamir nesiBöylelerinin sözüÇocuğun kimsesiBaşa sıfat gelebilir. Yani tamlayan sıfat tamlaması bahçeninBeş sorunun cevabıO evin sahibiAraya sıfat gelebilir. Yani tamlanan sıfat tamlaması yırtık sayfasıHem tamlayanı hem de tamlananı sıfat tamlaması dağın yüksek tepeleriFiilimsiler saatiKonuşmanın bitmesiAraya söz öbeği size sözünü ettiğim kitabımHikayenin yarın anlatılacak kısmıBir ismin başına gelerek o ismin sıfatı neşesi HüsnüEvin sahibi adamÇocuğun söylediği sözTamlayan eki -den’ beşiGelenlerden bazılarıEvlerden birkaçıTamlayanı ve tamlananı yer yarım kalmıştı şarkınınDalları kırılmış yeşil ağacınGenellikle tamlayanı kişi zamiri olanlarda tamlanan eki ev…Sizin sınıf…Senin kitap…Ali’nin araba…Tamlayan ya da tamlanan ortak çantası ve ayakkabılarıEvin ve okulun sorunlarıTamlayanı Düşmüş İsim TamlamasıTamlayanı, ”benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” ise çoğu zaman söylenmez. Yani iyelik eki olan sözcükler bu şekilde tamlayanı düşmüş isim tamlaması Sorularınızı bugün sorunTamlananı Düşmüş İsim TamlamasıKimi zaman tamlayanı da Bu kitap Belirtisiz İsim Tamlaması Kpss Türkçe dersindeki bu ad tamlamasında tamlayan eki yoktur. Sadece tamlanan eki lambasıEv sahibiGün ortasıBelirtisiz isim tamlamasının özelliklerine örneklerle göz atalımTamlayan sadece kendi zamiri evimKendi sorununuzKendi görüşleriKendi odasıFiilimsiler yani eylemsiler ağlamasıYürüyüş saatiBir ismin başına gelerek o ismin sıfatı sahibi adamZeytin yeşili gözEl işi kazakBaşa gelen sıfat tamlamanın tamamına bir sıfatla nitelenen isim tamlaması Muğla evleriŞu test kitabıGüzel tepsi böreğiEğri kapı koluTamlayan ve tamlanan başka bir tür sözcük gibisiYa da edatıGeliyorum fiiliTamlayan bir cümle işini yarına bırakmaNe mutlu Türküm diyeneHer gün erken kalkmalısınNot Belirtisiz isim tamlamalarında, tamlayan ve tamlanan arasında çeşitli anlam ilgileri yağmuru benzerlik ilgisiSel baskını sebep sonuç ilgisiMatematik defteri amaç ilgisiVişne reçeli ana madde ilgisiEge gezisi Yer ilgisiMasa örtüsü çeşitlilik ilgisiBelirtisiz ad tamlamasını sıfat tamlamasıyla karıştırmamalıyız. Sıfat tamlamasında tamlanan eki yoktur. Daha doğrusu hiç tamlama eki yoktur. Belirtisiz ad tamlamasında ise mutlaka tamlanan eki hissinden …. Belirtisiz ad tamlamasıYorgun hislerden …. Sıfat tamlaması3 Takısız Ad Tamlaması Takısız isim tamlamasında hem tamlayan hem de tamlanan eki yoktur. Yani tamlamayı oluşturan iki isim tamlama ekleri almamıştır. Ayrıca tamlayan mutlaka somut bir varlık adıdır. Tamlayanın ya neyden yapıldığını ya da neye benzediğini bilezik neyden yapıldığı belirtiliyorAltın kalp neye benzediği belirtiliyorSıfat tamlaması da takısız ad tamlaması da tamlama ekleri almamaktadır. Bu yüzden bu ikisini birbirine tencere => Takısız ad tel => Takısız ad bilek => Takısız ad demet => Sıfat demeti => Belirtisiz ad dere => Takısız ad yol => Takısız ad yapımı => Belirtisiz ad yol => Sıfat ceket => Takısız ad kafa => Takısız ad yol => Sıfat yol => Takısız ad tam.Taştan yol, camdan kavanoz, kumdan kale’ cümlelerindeki kelimeler ismi sıfat yapan -den yapım eklerini almışlar ve sıfat tamlaması Zincirleme İsim Tamlaması Kpss Türkçe içindeki isim tamlaması konusunda işleyeceğimiz son başlık olan zincirleme ad tamlaması, en az üç isimden oluşan isim ya da tamlananı ortak diğer isim tamlamalarıyla kapının kolu Zincirleme ad tam.Çelik tencere ve bıçak Tamlayanı ortak takısız ad tam.Zincirleme isim tamlamasında da zamirler, fiilimsiler girebilir. Araya söz öbeği girebilir ve yer bu konudaki düşüncesinin tartışılması gerekiyor. Hepimizin’ zamir, bu konudaki…’ söz öbeği, tartışılması’ fiilimsiGülleri açmıyor artık gül bahçe duvarının tahta kapalı balkon sana söylediğim sözün kısa özeti şudur…Zincirleme isim tamlamasının tamlayan ve tamlananı vardır. Tamlayan ve tamlanan belirtili, belirtisiz, takısız tamlamalar şeklinde duvarının sıvası => Tamlayanı isim tamlaması olan zincirleme is. seslerinin güzelliği => Tamlayanı zinc. is. kışlık ihtiyaçları => Tamlayanı belirtili tamlananı belirtisizEvin odunluk kapısı => Tamlayanı tamlananı havlamalarının bitmesi => Tamlayanı sorununun kısaca giderilmesi => Tamlayanı yükseklik korkusu => Tamlayanı tamlananı filminin etkisi => Tamlayanı korkunç sonu => Tamlayanı is. tenekesinin açılmayan kapağı => Tamlayanı tamlananı sıfat tamlamasıDuygu selinin akışının kesilmesi => Tamlayanı is. dil yapısı => Tamlananı zincirleme is yapısal özelliği => Belirtili isim tamlamasıKpss genel yetenek Türkçe dersine ait İsim Tamlaması konusunu örneklerle beraber işledik. Bir sonraki konumuz sözcük türleri başlığının ikinci kısmı olan Sıfatlar olacaktır. eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > kelime türleri, sözcük türleri ile ilgili konu anlatımlar BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI, ÖZELLİKLERİ İSİM TAMLAMASI ÇEŞİTLERİ KELİME TÜRLERİ TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM Tamlayan sözcüğün ek almadığı tamlamalardır. Tamlayan, ek almadığı için belirsizlik ve genelleme anlamı taşır. Belirtme anlamı bir genellik kazanır Tamlanan iyelik eki “-i” almış durumu. Tamlayan belirli değildir. Kesin olmayacak biçimde genel bir aitlik anlamı Anlam sınırı çok geniştir. Tamlayanın ek almadığı, tamlananın da belirtili isim tamlamasında olduğu gibi iyelik eki aldığı isim tamlamasıdır. Tamlayan ek ilgi eki almadığı için, yani tamlananın kime ya da neye ait olduğu tam olarak bilinmediği için belirtisiz denmiştir. Ama tamlanan ile tamlayan arasındaki ilişki daimidir. “Sınıfın kapısı” dediğimizde nerenin kapısı, hangi kapı olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ama “sınıf kapısı” tamlamasında nerenin, neyin kapısı, hangi kapı olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Herhangi bir kapı var elimizde; bu kapının hangi sınıfa ait olduğunu bilemiyoruz; bilinen tek şey bu kapının genel anlamda sınıfla ilgili olduğudur. Kapı herhangi bir kapıdır; sınıf da herhangi bir sınıf... Yani bir genelleme söz konusudur. Örn Sokak kapı-s-ı hangi sokak Ev terlik-i hangi ev Okul müdür-ü hangi okul Çam ağaç-ı hangi çam Örnek Tamlayan Eki Tamlanan Eki - -ı, -i, -u, -ü Fındık kurt-u Akrep yuva-s-ı Fizik güc-ü Belirtisiz Ad Tamlamasının Özellikleri -Tamlayan, tamlananın niteliğini gösterir. Örnek Anne sevgisi, kan kırmızısı -Tamlayan, tamlananın ne ile ilgili olduğunu gösterir. Örnek Sel felaketi, uçak bileti -Tamlayan, tamlananın neden yapıldığını gösterir. Örnek Portakal suyu, tütün kolonyası -Tamlayan tamlananın neye benzediğini gösterir. Örnek Parmak üzümü, sigara böreği -Tamlayan, tamlananın nedenini bildirir. Örnek Matematik korkusu, sınav stresi -Bir şeyin yapıldığını ya da bilgi bulunduğu yeri gösterir. Örnek Kıyı lokantası, uzay istasyonu -Tamlayan tamlananın yapıldığı aracı belirtir. Örnek Söz sanatı, makine örgüsü -Tamlayan, tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir. Örnek Amaysa elması, Maraş dondurması -Kişi adları tamlayan olduğunda o kişilere ilişkin yapıt, buluş gibi kavramları belirtir. Örnek Naima tarihi, Newton Kanunu Karışık Örnekler çoban çeşmesi, hayal iklimleri, ahududu şerbeti... misafir odası, kömür sobası, ev terliği, çiçek saksısı, masa örtüsü... kök boyası, biber dolması, gül kurusu, pirinç pilâvı, peynir tatlısı... Bursa şeftalisi, Amasya elması, İzmir üzümü, Bağdat hurması, yer elması, ağaç mantarı, su yılanı, dağ keçisi... dil peyniri, parmak üzümü, dil balığı... kayıt memuru, temizlik işçisi, fizik öğretmeni, ev kadını, okul müdürü, daire başkanı... sel felâketi, deprem yıkıntısı, kaza kurbanı... yaz yağmuru, sabah kahvaltısı... telefon görüşmesi, çöp kebabı... Konya Ovası, Topkapı Garajı, Taksim Meydanı, Boğaziçi Köprüsü, Çanakkale Köprüsü, Ankara Kalesi... İstanbul şehri, Türk Dili, Tuz Gölü… İSİM TAMLAMALARI, AD TAMLAMALARI ÖZET ANLATIM Aralarında anlamca ilişki bulunan söz grubuna isim tamlaması denir. Bir ismin bir başka ismi anlam bakımından tamamlamasıdır. Bir ismin aitlik ilgisi bakımından daha belirli hâle gelmesi için başka bir isim tarafından tamlanmasıyla meydana gelen söz öbeğine isim tamlaması denir. Belli kurallar dahilinde en az iki sözcük bir araya gelerek isim tamlamasını oluşturur. İstanbul- un sokaklar-ı Dost kapı-sı Okul bahçesi-n-in ağaçlar-ı İsim tamlamaları "tamlayan ve tamlanan" olmak üzere iki unsurdan oluşur. Tamlayan birinci sözcük, tamlanan ise ikinci sözcüktür. İsim tamlamalarının tamlayanında ilgi, tamlananında ise iyelik eki vardır. Türkçede üç çeşit İsim tamlaması vardır 1. Belirtili İsim Tamlaması Hem tamlayanın hem de tamlananın ek aldığı tamlamalara Belirtili isim tamlaması denir. Belirtili isim tamlamasında tamlayan -nın, -nin, -nun, -nün, -ın, -in, -un, -ün eklerini, tamlanan ise -ı, -i, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü eklerini alır. Her iki unsuru da ek alarak oluşturulan bu tür tamlamalarda kuvvetli bir aitlik ilgisi vardır. Tamlayanın ilgi, tamlananın iyelik eki aldığı tamlamalardır. Örnekler "Evin kapısı açık kalmış." cümlesindeki “evin kapısı” altı çizili söz öbeği belirtili isim tamlamasıdır. Görüldüğü gibi, her iki sözcük de ek almıştır. Bu tamlamada iki sözcük arasındaki kuvvetli bir ilişki kendini göstermektedir. Sınıf-ın kapı-sı Oda-nın halı-sı Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcükler girebilir. Örnekler "Kerem'in mavi gömleği güzelmiş." cümlesinde araya "mavi" sıfatı girmiştir. "- den" hal eki tamlayanda kullanılan ilgi ekinin yerine geçerek belirtili isim tamlaması kurabilir. Örnekler "Resimlerin birini de ben alayım." cümlesindeki "resimlerin birini" sözü belirtili isim tamlamasıdır. Biz bunu "resimlerden birini" biçiminde de söyleyebiliriz. Yani sadece tamlayan eki "-in" yerine, aynı işlevi gören "-den" hâl ekini getirmiş oluyoruz. Belirtili isim tamlamalarında bir tamlayan birden fazla tamlanana bağlanabileceği gibi, bir tamlanan birden fazla tamlayana da bağlanabilir. Örnekler "Evin bahçesi, odaları, mutfağı o kadar geniş ki..." cümlesinde "evin" tamlayan; "bahçesi, odaları, mutfağı" sözcükleri de tamlanandır. "Kırların, çiçeklerin, kuşların, böceklerin neşesi hepimizi coşturmuştu." cümlesinde "kırların, çiçeklerin, kuşların, böceklerin" tamlayan; "neşesi" tamlanandır. Belirli olan ve bilinen bir şeye veya yere aitlik vardır. Örnekler Öğretmenin kitabı. Ali Beyin Kitabı Kitap bilinen ve belli olan öğretmene aittir. Okulun bahçesi çok güzel. Cumhuriyet Lisesinin bahçesi Bahçe bilinen ve belli olan okula aittir. 2. Belirtisiz İsim Tamlaması Tamlayanın ilgi eki almayıp tamlananın iyelik eki aldığı tamlamalardır. Tamlayanın ek almadığı, yalnızca tamlananın ek aldığı tamlamalara Belirtisiz isim tamlaması denir. Belirtisiz isim tamlamasında tamlanan -ı, -i, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü alır. Bu tür tamlamalarda bir ismin başka bir isme aitliğinden çok bir nesne ya da kavram ismi oluşturmak esastır. Örnekler "Çocuğun elbisesini alacağız." cümlesindeki "çocuğun elbisesi" tamlaması belirtilidir. Bu tamlamada belli bir çocuğa ait elbiseden söz edilmektedir. Biz bu tamlamayı, "Çocuk elbisesi alacağız." şeklinde söylersek yani "-nın" ekini kaldırırsak tamlama belirtisiz olur. Bu durumda belli bir kişiye ait elbiseden değil, genel bir elbise çeşidinden "çocuk elbisesi" nden söz etmiş oluruz. Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan tamlananın neden yapıldığını, neye benzediğini bildirebilir "Lahana turşusu", "Erik hoşafı", "Bulgur pilâvı" Bu tamlamalarda tamlayan tamlanın neyden yapıldığını bildirir. "Deve kuşu", "Kılıç balığı", "Küpe çiçeği" Bu tamlamalarda ise tamlayan tamlananın neye benzediğini bildirir. Belirtisiz isim tamlaması sıfat göreviyle kullanılabilir. "El yazması kitaplar şimdi çok değerli." cümlesinde "el yazması" belirtisiz isim tamlamasıdır. Bu tamlama cümlede sıfat göreviyle kullanılmıştır. Türkçe kitabı / Fizik kitapları Tür Pirinç çorbası Neden yapıldığı İzmir üzümü Ait olduğu yer Dil peyniri Neye benzediği Temizlik işçisi Mesleği İstanbul boğazı Yer 3. Zincirleme İsim Tamlaması Tamlayanın, tamlananın veya her ikisinin kendi içinde başka bir isim tamlaması olduğu söz öbekleridir. Zincirleme isim tamlaması, ya tamlayanı, ya tamlananı, ya da her ikisi de isim tamlaması olan tamlamalardır. Zincirleme isim tamlamaları en az üç ismin bir raya gelmesi ile oluşur. Örnekler "Macera romanlarının okuyucusu çoktur." cümlesinde "macera romanları" belirtisiz isim tamlamasıdır. Bu tamlamaya "-nın" ilgi eki eklenmiş ve tamlama "okuyucusu" tamlananına bağlanmış. Böylece iki tamlama iç içe girmiş ve zincirleme isim tamlaması olmuştur "Saka kuşunun ötüşü çok hoştu." cümlesinde "saka kuşunun ötüşü" üç isimden oluşan zincirleme isim tamlamasıdır. Tamlayan "saka kuşu", tamlanan ise "ötüşü" sözcüğüdür. Ali’nin babasının işi Taş duvarın üstü Bahar mevsiminin güzelliği 4. Takısız İsim Tamlaması DİKKAT TAKISIZ İSİM TAMLAMASI SIFAT MI İSİM Mİ OLDUĞUNA KARAR VERİLEMEDİĞİ İÇİN BAZI KAYNAKLARDA SIFAT, BAZI KAYNAKLARDA İSİM TAMLAMASI OLARAK İŞLENMEKTEDİR!.. Tamlayanı ve tamlananı ek almamış olan isim tamlamalarıdır. Takısız isim tamlamalarında her iki unsur da ilgi ve iyelik eklerini almaz. Bu tamlamaları iki grupta inceleyebiliriz a. Bir şeyin neyden yapıldığını gösterir. "Boynunda altın kolye vardı." cümlesindeki "altın kolye" sözü kolyenin altından yapıldığını gösterir. "Cam vazo, çelik tencere, deri mont" tamlamaları da bunlara örnektir. b. Bir şeyin neye benzediğini bildirir. "Altın saçları rüzgârda dalgalanır." cümlesinde "altın saç" takısız isim tamlamasıdır. Bu tamlamada "saçlar" altına benzetilmiştir. "Gül yanak, zeytin göz, tilki Rıfkı..." gibi tamlamalar takısız isim tamlamasıdır. SIFATLAR, ÇEŞİTLERİ, ÖZELLİKLERİ, KULLANIMLARI, SIFAT TAMLAMALARI ÖZET ANLATIM Adları niteleyen veya belirten sözcüklerdir. Bir sözcüğün sıfat olabilmesi için adın önüne gelerek onu nitelemesi veya belirtmesi gerekir. Yaşlı adam, pazar çantasını titrek elleriyle tutuyordu. Yemekte bu masaya dört kişi oturacak. Kazancının yarısını fakir öğrencilere veriyormuş. Bu cümlelerde “yaşlı” sözcüğü “adam” adının, “titrek” sözcüğü “el” adının niteliğini gösterdiği için; “bu” sözcüğü “masa” adını işaret yoluyla, “dört” sözcüğü ise “kişi” adını sayı yoluyla belirttiği için sıfattır. Son cümlede “fakir” sözcüğü, “öğrenci” adının niteliğini gösterdiği için sıfattır. Sıfatın özelliğini verdiği isimle birlikte kullanılmasına ve birlikte ele alınmasına SIFAT TAMLAMASI denir. Yaşlı adam, pazar çantasını titrek elleriyle tutuyordu. Yemekte bu masaya dört kişi oturacak. Yukarıdaki sıfatla isim birlikte kullanıldıkları için sıfat tamlaması olmuşlardır. Sıfatlar, iki ana gruba ayrılır 1. Niteleme Sıfatları 2. Belirtme Sıfatları a. İşaret Sıfatı b. Sayı Sıfatı - Asıl Sayı Sıfatı - Sıra Sayı Sıfatı - Üleştirme Sayı Sıfatı - Kesir Sayı Sıfatı c. Belgisiz Sıfat d. Soru Sıfatı 1. NİTELEME SIFATLARI NASIL? Bir adı; durum, şekil, biçim, renk yönüyle niteleyen sözcüklerdir. Niteleme sıfatları, ada sorulan “Nasıl?” sorusunun cevabı olan sözcüklerdir. Küçük çocuk bizi görünce yanımıza geldi. Gökyüzünü aniden kapkara bulutlar kaplamıştı. Bu cümlelerde “küçük” ve “kapkara” sözcükleri, önüne geldiği adların nasıl olduğunu gösterdiği için niteleme sıfatıdır. Bu sözcüklerin, niteledikleri ada sorulan “Nasıl?” sorusuna cevap olduklarına dikkat edelim Nasıl çocuk? küçük çocuk Nasıl bulutlar? kapkara bulutlar Bu yolun sonunda eski bir ev vardı. Yol kenarları, kurumuş yapraklarla doluydu. Annem, sabahları tatlı bir sesle bizi uyandırırdı. Kahvaltıda güzelim böreklerden bolca yemiştim. Bu cümlelerde, “eski” sözcüğü, “ev” adının niteliğini; “kurumuş” sözcüğü, “yaprak” adının niteliğini; “tatlı” sözcüğü, “ses” adının niteliğini; “güzelim” sözcüğü, “börek” adının niteliğini gösterdiği için niteleme sıfatıdır. 2. BELİRTME SIFATLARI Adları işaret, sayı, soru, belgisizlik yönüyle belirten sıfatlardır. a. İşaret Sıfatı Adları işaret yönüyle belirten, onlara işaret eden sözcüklerdir. bu, şu, o, öteki, beriki, öbür Bu kitabı senin için aldım. Arkadaşlarım öteki otobüse binmiş. Belediye, geçen yıl şu yolu asfaltladı. O dergiyi okudun mu? Buraya öbür yoldan geldim. Bu cümlelerde geçen “bu, öteki, şu, o, öbür” sözcükleri, önündeki adları, işaret yönüyle öteki varlıklardan ayırıp belirttiği için işaret sıfatıdır. Uyarı İşaret sıfatlarından sonra virgül , kullanılmaz. Bu sözcüklerden sonra virgül , kullanılırsa bu sözcükler, zamir adıl olur. O kitabı daha önce okumuş. O, kitabı daha önce okumuş. Bu cümlelerin birincisinde “o” sözcüğü “kitap” adını belirttiği için işaret sıfatı; ikincisinde “o” sözcüğü bir varlığı karşıladığı için adıldır. Uyarı “Bu, şu, o, öteki, beriki, öbür” sözcükleri aynı zamanda işaret zamiridirler. Eğer bu sözcükler, önündeki bir adı işaret ederek belirtiyorsa işaret sıfatıdır. Adın yerini işaret yoluyla tutuyorsa işaret zamiridirler. Bu ev, çok güzelmiş. İşaret Sıfatı Bu, çok güzelmiş. İşaret Zamiri Bu cümlelerin birincisinde “bu” sözcüğü “ev” sözcüğünü işaret ederek belirttiği için işaret sıfatıdır. İkinci cümlede ise “bu” sözcüğü “ev” adının bilgi yerini tuttuğu için işaret adılıdır. Uyarı İşaret sıfatları her zaman yalın halde bulunur. Çekim eki aldığında işaret zamiri olur. Annem öteki halıyı yıkamak için dışarı çıkarmış. Annem ötekini yıkamak için dışarı çıkarmış. Bu cümlelerin birincisinde, “öteki” sözcüğü “halı” adını işaret ederek belirttiği için işaret sıfatıdır. İkinci cümlede “ötekini” sözcüğü, “halı” sözcüğü söylenmeden, işaret yoluyla “halı” sözcüğünün yerine geçtiğinden işaret zamiridir. b. Sayı Sıfatı Varlıkların sayılarını gösteren, onları sayı yönüyle belirten sözcüklerdir. Asıl Sayı Sıfatı Varlıkların sayılarını kesin olarak belirten sözcüklerdir. Ada sorulan “kaç” sorusunun cevabıdır. Üç gün önceki toplantıya altı kişi katılmış. Babam bir ay sonra yurtdışından gelecek. Bu cümlelerde “üç, altı, bir” sözcükleri, “gün, kişi, ay” adlarının sayısını belirttiği için, asıl sayı sıfatıdır. Sıra Sayı Sıfatı Varlıkların sırasını gösteren sözcüklerdir. Sayılara “-ncı, -nci, -ncu, -ncü” ekleri getirilerek oluşturulur. Ada sorulan “kaçıncı” sorusunun cevabıdır. Bu derste on beşinci sayfayı okuyacağız. Sınavdaki yedinci soruyu çözememiş. Bu cümlelerde “on beşinci, yedinci” sözcükleri “sayfa, soru” adlarının sırasını belirttiği için, sıra sayı sıfatıdır. Üleştirme Sayı Sıfatı Varlıkları sayıca bölümlere ayıran, paylaşma anlamı veren sözcüklerdir. Sayılara “-er, -ar” eki getirilerek oluşturulur. Ada sorulan “kaçar” sorusunun cevabıdır. Sınavda her branştan onar soru soruldu. Öğrencilerden altışar kitap okumaları istendi. Bu cümlelerde “onar, altışar” sözcükleri, “soru, kitap” adlarının paylara ayrıldığını belirttiği için, üleştirme sayı sıfatıdır. Kesir Sayı Sıfatı Varlıkların parçalarının, bütüne olan oranlarını gösteren sıfatlardır. Şirketin üçte iki hissesi ona aitmiş. Bir öğünde yarım ekmek yiyordu. Bu cümlelerde “üçte iki, yarım” sözcükleri, “hisse, ekmek” adlarının bütüne olan oranlarını belirttiği için, kesir sayı sıfatıdır. c. Belgisiz Sıfat Adları belirtirken kesinlik bildirmeyen sıfatlardır. bir, birkaç, birçok, çoğu, kimi, bazı, bütün, tüm, başka, birtakım, her, hiçbir, herhangi… Elbet bir gün sen de anlarsın beni. Bu konuyla ilgili birkaç kitap okumuştum. Bu cümledeki “bir, birkaç” sözcüğü “gün, kitap” adını, sayı yönüyle; ama kesin olmayacak biçimde belirtmiştir. Dolayısıyla, “birkaç” sözcüğü belgisiz sıfattır. İçerideki bazı masaları dışarıya taşıyalım. Sanatçı, birçok tablosunda İstanbul’u konu ediniyor. Yazarın başka romanlarını da okudum. Hiçbir öğrenci öğretmenini üzmek istemez. Lisedeyken, okuduğum her kitabın özetini çıkarırdım. Bu cümlelerde “bazı” sözcüğü, “masal” adını; “birçok” sözcüğü, “tablo” adını; “başka” sözcüğü, “roman” adını; “hiçbir” sözcüğü, “öğrenci” adını; “her” sözcüğü, “kitap” adını kesinlik bildirmeden belirttiği için belgisiz sıfattır. Uyarı “Kimi, çoğu ” sözcükleri, hem belgisiz zamir hem belgisiz sıfat olarak kullanılabilir. Fuarda kimi kitaplar pahalı, kimi ise ucuzdu. Bu cümlede, birinci “kimi” sözcüğü “kitaplar” sözcüğünü belirttiği için belgisiz sıfattır; ikinci “kimi” sözcüğü ise, kitapların yerini tuttuğu için belgisiz adıldır. Çoğu öğretmen törene yetişemedi; ama öğrencilerin çoğu törene katıldı. Bu cümlede, birinci “çoğu” sözcüğü “öğretmen” sözcüğünü belirttiği için belgisiz sıfattır; ikinci “çoğu” sözcüğü ise, öğrencilerin bir kısmının yerine geçtiği için belgisiz adıldır. Uyarı “Bir” sözcüğü, hem belgisiz sıfat hem sayı sıfatı olarak kullanılabilir. “Bir” sözcüğünün yerine başka sayı getirilebiliyorsa, “bir” sözcüğü sayı sıfatıdır. “Bir haftada iki kitap okumuş.” Bu cümledeki “bir” sözcüğü, sayı sıfatıdır; çünkü yerine “iki” veya “üç” gibi başka bir sayı getirilebilmektedir. “Ali, dürüst bir insandır.” Bu cümlede “bir” sözcüğünün yerine başka bir sayı getirilememektedir; çünkü bu cümlede “bir” sözcüğü “herhangi bir” anlamına gelmektedir ve belgisiz sıfattır. d. Soru Sıfatı Adları soru yoluyla belirten, yani adları anlamca tamamlayan soru sözcükleridir. Soru sıfatlarının cevabı yine sıfattır. Unutmayın Soru sıfatı isimden hemen önce gelir. nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne kadar, ne Sen, tatilde kaç kitap okumuştun? Bu cümlede, “kaç” soru sözcüğünün “kitap” adını belirttiğini görüyoruz. Bu soru sözcüğüne verilebilecek “beş kitap” cevabının sıfat olması, bize, bu soru sözcüğünün de sıfat olduğunu gösterir. Hangi yoldan gitmemizi tavsiye ediyorsun? Bu cümlede, “hangi” soru sözcüğünün “yol” adını belirttiğini görüyoruz. Bu soru sözcüğüne verilebilecek “şu yol” cevabının sıfat olması, bize, bu soru sözcüğünün de sıfat olduğunu gösterir. Köyde nasıl bir evde oturuyordunuz? Orada ne kadar para harcamış? Vergi dairesi, binanın kaçıncı katında bulunuyor? Arkadaşların bize ne gün gelecek? Bu oyunda takımlar kaçar kişiden oluşuyor? Bu cümlelerde geçen “nasıl, ne kadar, kaçıncı, ne, kaçar” sözcükleri; önündeki sözcükleri soru yönüyle belirttiği ve bu sözcüklere verilen cevaplar sıfat olduğu için soru sıfatıdır. Uyarı “Hangisi, kaçı” soru adıllarıyla “hangi, kaç” soru sıfatlarını birbirine karıştırmamak gerekir. Hangi soru daha zordu? Hangisi daha zordu? Bu cümlelerde “hangi” sözcüğü “soru” adını belirttiği için soru sıfatı; “hangisi” sözcüğü, bir adın yerini soru yoluyla tuttuğu için soru zamiridir. Kaç öğrenci gelmedi. Öğrencilerin kaçı gelmedi. Cümlelerde “kaç” sözcüğü “öğrenci” adını belirttiği için soru sıfatı; “kaçı” sözcüğü, bir sayı adının yerini soru yoluyla tuttuğu için soru zamiridir. Uyarı Sıfatlar, zamirleri de niteleyebilir. Ahmet, gerçekten dürüst birisidir. O, her zaman deneyimli kimselerle çalışır. Bu cümlelerin birincisinde “dürüst” sıfatı “birisi” adılını nitelemektedir. İkinci cümlede “deneyimli” sıfatı, “kimse” adılını nitelemektedir. Uyarı İlgi eki -ki, yer ve zaman bildiren sözcüklerden sonra gelip eklendiği sözcüğü sıfat yapar. Sınıftaki öğrenciler dışarı çıkmış. Yarınki sınava hazır mısın? Bu cümlelerde “sınıf” sözcüğü, ilk önce bulunma durumu -de, -da, -te, -ta ekini alıp ardından sıfat yapan “-ki” ekini alarak önündeki “öğrenciler” adını; “yarın” sözcüğü, sıfat yapan “-ki” ekini alarak önündeki “sınav” adını belirttiği için sıfat görevindedir. ADLAŞMIŞ SIFATLAR Niteleme sıfatları, çekim eki alarak veya almadan niteledikleri ismin yerini tutacak şekilde kullanılabilir. Bu sözcüklere “adlaşmış sıfat” denir. İhtiyar adam yine parkta oturuyordu. İhtiyar, yine parkta oturuyordu. Birinci cümlede “ihtiyar” sözcüğü, “adam” adını niteleyen bir niteleme sıfatıdır. İkinci cümlede ise, “ihtiyar adam” tamlamasındaki “adam” sözcüğü düşmüş, “ihtiyar” sözcüğü hem adın yerine geçmiş hem nitelik bildirmiştir, yani adlaşmış sıfat olmuştur. Manav, kasalardaki çürükleri çöpe atıyordu. Bu cümlede “çürükleri” sözcüğü, “meyve” adını nitelerken, çekim eki alarak hem “meyve” adının yerine geçmiş hem de nitelik bildirerek adlaşmış sıfat olmuştur. Öğretmenimiz bu görev için sınıftan gönüllüler seçti. Bu cümlede “gönüllüler” sözcüğü, “öğrenci” adını nitelerken, çekim eki alarak hem “öğrenci” adının yerine geçmiş hem de nitelik bildirerek adlaşmış sıfat olmuştur. Bizim kurnaz yine birisini kandırmış. Bu cümlede “kurnaz” sözcüğü, bir kişiyi nitelerken, çekim eki almadan hem nitelediği kişinin yerine geçmiş hem de nitelik bildirerek adlaşmış sıfat olmuştur. Uyarı Türkçede meslek adları ve bazı adlar, sıfat olarak kullanılabilir. Bu sözcükleri, adlaşmış sıfatlarla bilgi karıştırmamak gerekir. Yönetici insanlar, insan ilişkilerinde başarılıdır. Yöneticiler, insan ilişkilerinde başarılıdır. Bu cümlelerin birincisinde “yönetici” sözcüğü, “insanlar” adını nitelediği için sıfat görevindedir. İkinci cümledeki “yöneticiler” sözcüğü ad olarak kullanılmıştır; ama adlaşmış sıfat değildir. Futbolcular, disiplinli kişilerdir. Yarın ailece yazlığa gideceğiz. Bu cümlelerde geçen “futbolcu, yazlık” sözcükleri gerektiğinde sıfat olabildiği halde futbolcu kişiler, yazlık ev bu cümlede ad olarak kullanılmıştır; ama adlaşmış sıfat değildir. Uyarı Adlaşmış sıfattan sonra bir ad geldiğinde anlam karışıklığı ortaya çıkıyorsa bu adlaşmış sıfattan sonra virgül , getirilir. Hasta, çocuğu yanına çağırdı. Bu cümlede “hasta” sözcüğü bir kişiyi karşılayarak adlaşmıştır. Bu sözcükten sonra “çocuk” adı geldiğinde virgül konulmazsa “hasta” sözcüğü “çocuk” adının sıfatı olmaktadır. Bu yüzden “hasta” sözcüğünün adlaşmış sıfat olması için bu sözcükten sonra virgül , konmalıdır. UNVAN SIFATLARI Kişilerin meslek, rütbe, makam gibi sosyal statülerini belirten sözcüklerdir. Unvan sıfatları, adların önüne de sonuna da gelebilir. Yüzbaşı Cemil, Hakkı Çavuş, Hatice Teyze, Naciye Hanım… Dün Doktor Kemal Bey bize geldi. Bu cümlede “Doktor, Bey” sözcükleri; beraber kullanıldıkları “Kemal” özel adını belirttiği için unvan sıfatıdır. Ayşe Hemşire, hastalarla yakından ilgilendi. Bu cümlede “Hemşire” sözcüğü; beraber kullanıldığı “Ayşe” özel adını belirttiği için unvan sıfatıdır. Uyarı Özel adla birlikte kullanılmayan unvan sözcükleri, küçük harfle başlar ve unvan sıfatı görevinden çıkar. Dün doktor, hastaneye uğramamış. Bu cümlede “doktor” sözcüğü özel bir adla birlikte kullanılmadığı için unvan sıfatı değildir ve bu yüzden küçük harfle başlar. Uyarı Özel bir adla kullanılan; ama akrabalık ilişkisi belirten unvan sözcükleri, küçük harfle başlar ve unvan sıfatı görevinden çıkar. Salih, bugün Ayşe teyzesine gidecekmiş. Bu cümlede “teyze” sözcüğü özel bir adla birlikte kullanıldığı halde akrabalık anlamı taşıdığı için unvan sıfatı değildir ve bu yüzden küçük harfle başlar. KÜÇÜLTME SIFATLARI Sıfat olan sözcüğün anlamında küçültme ya da daralma, “-cik,-ce, -ımsı, -ımtırak” ekleri ile yapılır. Bu eklerin getirilmesi ile oluşan sıfatlara küçültme sıfatları denir. “Küçük bir evleri vardı.” cümlesinde “küçük” sıfattır ve kendinden sonra gelen ismin niteliğini belirtmektedir. “Küçücük evleri vardı.” cümlesinde “-cik” eki almış “küçücük” sözcüğü de niteleme sıfatıdır. Buradaki “küçücük” sözcüğün “küçük” sözcüğünden farkı, eklendiği ismin anlamında küçültme yapmış olmasıdır. Küçük ev – küçücük ev “Ekmek ayvasının ekşimsi bir tadı vardı.” “Üzerine mavimtırak bir ceket giymişti.” “Masada kalınca bir kitap duruyordu.” Yukarıdaki cümlelerdeki koyu renkli sözcükler küçültme sıfatıdır. PEKİŞTİRME SIFATLARI Sıfatlarda pekiştirme, yani anlamın kuvvetlendirilmesi iki şeklide yapılır 1. Yol Sıfat olan sözcüğün ünlüye kadarki ilk hecesi alınır, daha sonra “m, p, r, s” harflerinden uygun olanı getirilir. En son da sıfat olan sözcük tekrar yazılır. “temiz” sözcüğü üzerinde uygulayalım Te – r – temiz = tertemiz “Çocuklar bembeyaz elbiseler giymişlerdi.” “Dümdüz yolda ilerliyorduk.” “Şöyle yemyeşil çimenlerin üzerine uzansam!” cümlelerinde koyu renkli sözcükler pekiştirme sıfatıdır. 2. Yol Sıfat olan sözcüğün tekrar edilmesi ile yapılır. Örneğin “çeşit” sözcüğünü ele alalım. Bu sözcük tekrar ederek bir ismi nitelediğinde pekiştirme sıfatı olur “Çeşit çeşit meyveler vardı masada.” Bu cümlede koyu renkli sözler pekiştirme sıfatıdır. “Bahçede uzun uzun ağaçlar vardı.” “Derin derin ırmaklar aşarak geldik.” cümlelerindeki koyu renkli sözler pekiştirme sıfatıdır. DERECELENDİRME SIFATLARI Sıfatlarda derecelendirme “pek, çok, daha, en…” gibi sözcüklerle yapılır. “Kardeşin onlardan daha akıllı biri.” cümlesinde “daha” sözcüğü üstünlük, “En güzel kitap buydu.” cümlesinde “en” sözcüğü en üstünlük, “Çok güzel çiçekleri vardı.” cümlesinde “çok” sözcüğü aşırılık anlamı katmıştır. “TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN >>>TIKLAYIN>>TIKLAYIN>>TIKLAYINYorumu SÜPER BİR SİTE ALLAH SİZDEN RAZI OLSUN ->Yazan Burak . >>>YORUM YAZ<<< Soru1 isim - Isim Tamlaması 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlamasının tamlayanı bir sıfat ile nitelenmiştir? A Ağacın m1 isim - Isim Tamlaması 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlamasının tamlayanı bir sıfat ile nitelenmiştir? A Ağacın minik yaprakları kısa sürede büyüdü. B Bu, en güzel tablolarından biridir ressamın. Beyaz köşkün lambalarını yenilemek için tüm gece çalışmışlar. D Başkan dünkü toplantıda bana da söz verdi. E Mahallenin eski sakinlerindendir Nezahat Teyze. "... Annem belediye doktoruydu. Penceresinden kavak ağaçları görünen bir sağlık ocağında çalışır, çoğu günler beni de yanında götürürdü. Orada tek çocuk olmanın krallığını yaşar, oyalanır; haşarılıklarımın, afacanlıklarımın hoş görüleceğini bilmenin kolaylıklarından fazlaca yararlanır, buna karşılık beni mıncıklamalarına, yanaklarımı pembeleştiren makaslaralmalarına ses çıkarmazdım. Pencereden uzanır, uçuşan pamukçukları yakalamaya çalışırdım. Kavakları silkeleyen rüzgâr oyun arkadaşım olurdu. Koca bahçe, önümde mülkümmüş gibi uzanır, bense onu tasasız gözlerle izlerdim. Annemin masasında, güzel çerçeveler içinde benim ve babamın resmi dururdu. Gurur duyardım. Kocaman bir masası ve koltuğu vardı annemin. Annemi makamında daha çok severdim sanki, ya da sevgim başka bir boyut kazanırdı..." Murathan Mungan, Pamukçuklar Yukarıdaki parçada en az iki kelimeden oluşan ve koyu harflerle yazılmış olan kelime gruplarının ilk kelimelerinin yazılmadığını, son kelimelerin isimlerin veya isim tamlamalarının kaldığını düşünelim "... Annem belediye doktoruydu. Sağlık ocağında çalışır, çoğu günler beni de yanında götürürdü. Orada çocuk olmanın krallığını yaşar, oyalanır; haşarılıklarımın, afacanlıklarımın hoş görüleceğini bilmenin kolaylıklarından fazlaca yararlanır, buna karşılık beni mıncıklamalarına, makaslar almalarına ses çıkarmazdım. Pencereden uzanır, pamukçukları yakalamaya çalışırdım. Rüzgâr oyun arkadaşım olurdu. Bahçe, önümde mülkümmüş gibi uzanır, bense onu gözlerle izlerdim. Annemin masasında, çerçeveler içinde benim ve babamın resmi dururdu. Gurur duyardım. Masası ve koltuğu vardı annemin. Annemi makamında daha çok severdim sanki, ya da sevgim boyut kazanırdı..." Öncesindeki kelimeler çıkarıldığında isimlerin anlamları eksilmiş oldu. Kelime anlamı olarak değil de cümleye kattığı anlam bakımından eksilme oldu. Sağlık ocağı — nasıl bir sağlık ocağı? Çocuk — nasıl bir çocuk? Makaslar — nasıl makaslar? Pamukçukları — hangi pamukçuklar? Rüzgâr — nasıl bir rüzgâr? Bahçe — nasıl bir bahçe? gözlerle — nasıl gözler? çerçeveler — nasıl çerçeveler? Masası ve koltuğu — nasıl masa ve koltuk? Boyut — hangi boyut, ne boyutu? İsim tamlamasında olduğu gibi sıfat tamlamasında da isimlerin asıl unsur tam olarak anlaşılması ve tanınması için onlardan önce bazı kelimeler getirerek anlamlarını nitelik ve nicelik yönünden tamamlarız. Sıfat Tamlaması Tanımı Bir veya daha fazla sıfatın bir veya daha fazla ismi sayı, renk, biçim, hareket, durum, sayı ve yer bakımından nitelediği veya belirttiği kelime gruplarına sıfat tamlaması denir. Sıfat Tamlamalarının Özellikleri Sıfat tamlamalarında birinci kelimeye tamlayan; ikincisine de tamlanan denir. Tamlayan, tamlananın anlamını bütünler. Tamlayan, yani sıfat yardımcı unsurdur; tamlanan, yani isim de asıl unsurdur. Tamlayan başta gelir, tamlanan sonda. Bu "Türkçede yardımcı unsur başta; asıl unsur sonda bulunur" kuralına göre açıklanabilir. Grubun vurgusu tamlayandadır. İsim tamlamasında olduğu gibi sıfat tamlamasında da tamlananla tamlayanın nereden ayrılacağı iyice kavranmalı, anlam her zaman ön plânda tutulmalıdır. Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir / sağlık ocağı Tek / çocuk yanaklarımı pembeleştiren / makaslar uçuşan / pamukçuklar Kavakları silkeleyen / rüzgâr Koca / bahçe Tasasız / gözler Güzel / çerçeveler Kocaman / bir / masası ve koltuğu Başka / bir / boyut Sıfatla isim eksiz birleşir. Yani tamlama eki yoktur. Kırık kalp, serin serviler... Bütün sıfatlarla sıfat tamlaması yapılabilir Niteleme Sıfatlarıyla Kocaman / bir masası ve koltuğu Koca / bahçe, tasasız / gözler, güzel / çerçeveler Mavi deniz, tatlı su, yakın arkadaş, çalışkan öğrenci, yuvarlak masa, akciğer, Akdeniz, karabiber, başbakan, başhekim... İşaret sıfatlarıyla Bu soruyu kim cevaplayacak? Kitabı şu genç almıştı. O eşyaları nereye götürüyorsun? Öteki sorulara geçiniz. Beriki masaları da taşıdık. Asıl sayı sıfatlarıyla Her gün iki saat ders çalışır, bir saat de kitap okurum. Bir ağaç bile bırakmamışlar; kesmişler. Yüz yıl öncesine geri döndük. Türkiye nüfusunun yetmiş milyon olduğu söyleniyor. Beş milyon ton patates Sayıyla değil de diğer birimlerle ölçülen nesneler için 10 cm ip, 2 m kumaş, 100 ton kömür, 3 kg şeker... Sıra sayı sıfatlarıyla 77. yıl, 11'inci bölük, birinci gün, ikinci gelişimiz, Kesir sayı sıfatlarıyla Yüzde bir ihtimal, yarım ekmek, çeyrek dörtte bir ekmek... Üleştirme sayı sıfatlarıyla İkişer elma, yedişer kişi, ellişer milyon, birer gün arayla, Belgisiz sıfatlarla kimi insanlar, bir yaz günü, her soru, birtakım insanlar, birkaç kişi, tüm insanlar, bütün varlıklar... Soru sıfatlarıyla Nasıl kitaplardan hoşlanırsın? Kaç gün sonra geleceksin? Eve giderken hangi otobüse bineceğiz? Kaçıncı sınıfta okuyor? Ne gün geleceğini söyledi mi? Kaçar kişilik gruplar hâlinde gideceğiz? Kaçta kaç hisse istersin? Sıfat-fiillerle veya sıfat-fiil gruplarıyla Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir sağlık ocağı yanaklarımı pembeleştiren / makaslar Kavakları silkeleyen / rüzgâr uçuşan / pamukçuklar mavileşen / manzara eserken yelken açmadığım / rüzgâr daha deniz görmemiş / bir çoban çocuğu gecenin bitmeğe yüz tuttuğu / an ] Sıfat ve zarfların anlamlarını, miktar ve derece bakımından tamamlayan zarfların meydana getirdiği kelime grupları da birer sıfat tamlamasıdır. en tatlı, çok güzel, pek doğru, daha gösterişli... ] Sıfat tamlamasında sıfatla isim arasına noktalama işareti konmaz. Meselâ, virgül konursa ilk kelime tek başına kalmış olur, dolayısıyla isimleşir. Genç adama gülümseyerek baktı. genç sıfat Genç, adama gülümseyerek baktı. genç isim, özne ] Birkaç sıfat, arka arkaya sıralanarak bir ismi niteleyebilir veya belirtebilir Karanlık, büyük, korkutucu ve nemli bir evdi. Yavaş, vakur, tatlı bir kadın sesi Aynı şekilde bir sıfat birden fazla isme ait olabilir Yüksek dağlar, tepeler, yaylalar, o bölgenin coğrafî yapısını oluşturur. Pahalı elbiseler, ayakkabılar Tamlanan, tamlayan veya her ikisi birden kelime grubu olabilir. Sıfat tamlaması da başka bir sıfat tamlamasında tamlayan ya da tamlanan olabilir Seher musikisi > Engin seher musikisi> Bir engin seher musikisi Şu / gözlüklü adam Mum rengi / çehreler Yumuşak ve korkak / adımlar Bacalara takılan / şu beyaz bulutlar Ay ışığındaki / büyülü şeffaflık ve nur Koklamadan attığım / gül demeti Cümlede isim, sıfat ve zarf olarak görev yaparlar. Bu yumuşak ve pembe tenli avı, pençesinde sıkarak yükseldi. Sabah ezanı okunurken başlayan yağmur, birdenbire sağanak hâlini aldı. Sıfat tamlamalarında eğer tamlanan zaten tamlayanın anlamında varsa düşürülür. Bilinir ki o sıfat o isimden başkasına ait değildir. Bu durumda bu sıfatlara adlaşmış sıfatlar denir. Ağlayan insanlar bir gün güler. — Ağlayanlar bir gün güler. Gelen ... giden ... aratır. — Gelen gideni aratır. Hasta adamı hastahaneye yetiştiremediler. — Hastayı yetiştiremediler. Üçler basamağı, 1453'ten sonra... Gençler ağaç dikiyor. Tembeller başarılı olamaz.

isim tamlamasi ve sifat tamlamasinin farki